HISTORIA

Skarby spod podłogi. Sensacyjne odkrycie w Muzeum Elementarza w Kuźnicy Grabowskiej!

2025-04-24 7:47

Historia potrafi zaskoczyć – zwłaszcza, gdy dosłownie wychodzi spod podłogi. W trakcie remontu Muzeum Elementarza w Kuźnicy Grabowskiej robotnicy trafili na niezwykły zbiór pamiątek z okresu międzywojennego.

Sensacyjne znalezisko w jedynym w Polsce muzeum elementarza, które mieści się w Kuźnicy Grabowskiej!

Skarb odkryto pod podłogą. A co dokładnie?

Wśród znalezisk: fotografia wojskowa z lat 20. - minionego stulecia, przedstawiająca żołnierzy 1. Pułku Strzelców Bytomskich, „Jednodniówka” z 1934 roku – wyjątkowe wydawnictwo wojskowe, a także dwa polsko-żydowskie modlitewniki datowane nawet na 1895 rok.

Ale prawdziwą perełką jest księga inwentarzowa z 1937 roku, należąca do rodziny Oxnerów – ostatnich właścicieli dworu, w którym dziś mieści się muzeum.

To szczegółowy opis ich majątku – porcelany, sreber, szkła i pościeli. Dokument pokazuje codzienność, styl życia i status społeczny sprzed II wojny światowej.

Zachowana fotografia najprawdopodobniej związana jest z Sewerynem Oxnerem (ur. 15 marca 1891 r.), synem Karola Oxnera i Leonilli Nowak. Seweryn brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, walcząc m.in. w Bitwie Warszawskiej. Służył w stopniu podchorążego w szeregach 1. Pułku Strzelców Bytomskich (późniejszego 167. Pułku Piechoty). Zachowały się jego wspomnienia odwrotu znad Niemna. Wśród pamiątek zachowały się zdjęcia dowódców tej jednostki. Oxner dosłużył się stopnia porucznika piechoty i jako oficer rezerwy był w latach 1923–1934 związany z jednostką przemianowaną na 75. Pułk Piechoty. Z okazji XV-lecia pułku, wydano jednodniówkę, którą Seweryn zachował.

Machzor (hebr. מחזור, dosł. „cykl”) to specjalny żydowski modlitewnik używany podczas najważniejszych świąt w kalendarzu żydowskim — przede wszystkim Rosz ha-Szana (Nowy Rok) i Jom Kipur (Dzień Pojednania), a także podczas innych świąt, takich jak Pesach, Szawuot czy Sukot. Machzor różni się od zwykłego modlitewnika (siduru). Sidur miał charakter codzienny i zawierał modlitwy na dni powszednie, szabat i niektóre święta. Machzor natomiast zawiera modlitwy specjalnie przeznaczone na święta, które mają wyjątkową, często bardziej rozbudowaną strukturę i rozbudowany charakter liturgiczny. Wiele wskazuje, że należał do Karola Oxnera i jego żony.

Seweryn Oxner to ekonomista, absolwent Wyższej Szkoły Handlowej w Berlinie. Urodził się 15 marca w 1891 roku, w Żyrardowie. W latach 1918-1921 był oficerem WP w randze podporucznika piechoty. Ożenił się z Anielą Hertz, córką Marii z Majnbaumów i Mieczysława Hertza. Seweryn i Aniela Oxnerowie w 1928 roku, w parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie stali się ewangelikami. W 1930 roku Aniela Oxner urodziła syna, Jana. Mieszkali w Warszawie, przy ulicy Marszałkowskiej 9. Według ankiety pracowniczej (Archiwum Akt Nowych w Warszawie) Seweryn Oxner w latach 1924-1930 był radcą Wydziału Organizacyjno-Naukowego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Po śmierci ojca Seweryn Oxner został spadkobiercą majątku w Kuźnicy Grabowskiej wraz z krewną Heleną Lubrzyńską. Dzielił swój czas między Kuźnicę Grabowską a Warszawę. Latem 1937 roku z inicjatywy i na koszt Seweryna Oxnera oraz jego wspólnika, Michała Helera został pobudowany w Kuźnicy Grabowskiej drugi dworek. W 1939 roku do kuźnickiego dworku wprowadziła się żandarmeria niemiecka, a Oxnerowie zostali osadzeni w areszcie gminy Czajków. Miejscowi chłopi z wójtem wykupili Oxnerów z rąk Niemców. Wojnę spędzili w Warszawie. Po wojnie Seweryn Oxner pracował w Polskim Urzędzie Repatriacyjnym w Łodzi. 12 stycznia 1948 roku, decyzją prezydenta miasta Łodzi, Oxnerowie zmienili nazwisko na Olszewscy (Seweryn – Stefan Olszewski). Stefan Olszewski zmarł na atak serca w 1951 roku, w Łodzi - mówi regionalista Jarosław Krzywaźnia.

Eksponaty po renowacji mają wzbogacić zbiory muzeum, które obecnie jest remontowane. Prace potrwają co najmniej do końca przyszłego roku

PRL QUIZ z historii. Tylko osoby ze słoniową pamięcią zdobędą komplet punktów!
Pytanie 1 z 11
Gdzie znajdował się ten logotyp?
Mydło